Wysiłek fizyczny

Na podstawie poradnika Mam cukrzycę typu 1 pod redakcją naukową dr hab. n.med. Agnieszki Szypowskiej

Dlaczego aktywność fizyczna jest tak istotna dla organizmu?

• Zwiększa wrażliwość na insulinę – pod­czas wysiłku zwiększa się wrażliwość recep­torów insulinowych, co oznacza, że mniej cząsteczek insuliny jest potrzebnych do wprowadzenia do komórek ciała takiej samej ilości glukozy. Dzięki temu obniża się zapo­trzebowanie na insulinę i łatwiej uzyskuje się prawidłowe wyrównanie metaboliczne. Oznacza to, że wysiłek fizyczny poprawia in­sulinowrażliwość, co jest szczególnie istotne u osób z nadwagą bądź otyłością, u których rozwinęła się oporność na insulinę.

• Działanie antydepresyjne – badania psy­chiatryczne dowodzą, że 30-minutowy jed­nostajny wysiłek fizyczny działa podobnie jak leki antydepresyjne. Należy jednak pamiętać, że jednostajny wysiłek fizyczny to ćwiczenia typu bieganie, ale nie jest nim np. gra w teni­sa, gdyż wymaga ona znacznej koncentracji.

• Działanie antystresowe – stres zwiększa poziom cukru we krwi, co utrudnia uzyska­nie prawidłowych wartości glikemii. Wysiłek fizyczny spala dodatkową porcję glukozy produkowaną np. przez wątrobę w czasie stresu, ale również rozładowuje emocje.

• Utrzymanie prawidłowej masy ciała – wy­siłek trwający ponad pół godziny uruchamia zapasy tłuszczu w organizmie.

• Grupa wsparcia – aktywny udział w zorga­nizowanych zajęciach sportowych, wyjazdy wraz z rówieśnikami na obozy sportowe sprzyjają nawiązywaniu przyjaźni.

Uprawiając sport, uczymy się pokonywać zmę­czenie i trudności, przeżywać sukcesy oraz po­rażki, ale również kontrolować emocje.

Jaki rodzaj wysiłku fizycznego może wykonywać osoba z cukrzycą ?

Cukrzyca typu 1 jest chorobą, w której or­ganizmowi brakuje jedynie insuliny.

Osoby z prawidłowo leczoną cukrzycą i bez powi­kłań mogą próbować swoich sił w każdej dziedzinie sportu.

• Wysiłek tlenowy – dla osób z cukrzycą wskazane są wysiłki tlenowe, czyli takie, podczas których spalanie glukozy i tłusz­czu następuje wolniej, ale dostarcza więcej energii.

Wysiłek tlenowy wykonujemy, upra­wiając dyscypliny wytrzymałościowe, takie jak :

• jazda na rowerze
• bieg na długi dystans
• taniec
• pływanie.

Długotrwały wysiłek o umiarkowanym natężeniu powoduje spa­dek poziomu cukru we krwi w czasie jego wykonywania i po zakończeniu. Poprawia wrażliwość na insulinę, a uprawiany sys­tematycznie zwiększa także zawartość gli­kogenu w mięśniach i sprawia, że rzadziej występują niedocukrzenia. Jest zalecany wszystkim osobom z cukrzycą, ponieważ powoduje wzrost liczby naczyń włosowatych i chroni tym samym przed przewlekłymi po­wikłaniami choroby.

 • Wysiłek beztlenowy – to wysiłek znacznie bardziej intensywny niż tlenowy i wykony­wany w krótszym czasie. Będzie nim także wysiłek maksymalny, czyli wykonywany do całkowitego zmęczenia, tzw. utraty tchu, np. podczas zabawy w berka. Szybsza produk­cja dużej ilości energii sprawia, że organizm sportowca produkuje kwas mlekowy i wy­dziela hormony, które mogą powodować hi­perglikemię.

Przykładami są tu:

• podnoszenie ciężarów
• sprint
• sporty walki.

Wiele gier zespołowych zawiera elementy wysiłku beztlenowego, np. piłka nożna, ko­szykówka, tenis ziemny.

Jaki rodzaj wysiłku może być niebezpieczny dla osoby z cukrzycą ?

Podejmując aktywność fizyczną, pamiętaj­my o bezpieczeństwie. Największe obawy będą związane z wystąpieniem hipoglikemii, zwłaszcza tej ciężkiej, powodującej utratę przytomności. Szczególnie podczas uprawia­nia sportów wodnych, jak nurkowanie, wind­surfing, mogą one stwarzać sytuacje zagrażają­ce życiu. Na ten rodzaj aktywności sportowych powinny się decydować osoby z bardzo dobrze leczoną cukrzycą, bez wahań glikemii, a pod­czas ich uprawiania konieczna jest obecność osoby towarzyszącej, która będzie potrafiła odpowiednio zareagować. Uprawiając sport, musimy pamiętać również o późnych hipogli­kemiach, mogących pojawić się nawet kilkana­ście godzin po treningu.

Innym problemem są powikłania cukrzycy. Osoby, u których je stwierdzono, powinny omówić z lekarzem

rodzaj planowanej ak­tywności fizycznej,

ponieważ wiele dyscyplin sportowych jest dla nich bezwzględnie przeciwwskazanych.

Pamiętajmy, że do wysiłku fizycznego potrzebne są

Glukoza i insulina.

 Mitem jest opinia, że wystarczy tylko ćwiczyć, aby obniżyć stężenie cukru we krwi – do tego celu służy insulina. Wartość stężenia glukozy ulegnie poprawie w trakcie ćwiczeń i po ich wykonaniu, ale tylko wtedy, gdy w organizmie znajduje się insulina.

Dodaj informacje o Twojej  aktywności fizycznej w aplikacji Contour®Diabetes i nadaj kontekst do wyniku pomiaru glukozy przed i po jej zakończeniu. Zobacz jak to zrobić

Aplikacja CONTOUR^® DIABETES: pozwala podejmować lepsze decyzje

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA LUB PIELĘGNIARKĘ O GLUKOMETR CONTOUR PLUS ONE

Wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość na insulinę, więc na zużycie danej ilości spożytych węglowodanów wystarczy jej mniejsza ilość.

Jeżeli glikemia jest wyższa niż 250 mg/dl, to znaczy, że w organizmie brakuje insuliny.

Może to wynikać ze zbyt dużej redukcji jej dawki przed ćwiczeniami. U osób leczonych przy pomocy pompy insulinowej przyczyną takiego stanu jest np. za długi czas odłączenia pompy lub niedrożność zestawu infuzyjnego. W takiej sytuacji nie jest możliwe prawidłowe spalanie glukozy. Mięśnie zmuszone do pracy „na głodzie” spalają tłuszcz i wytwarzają ketony.

Ćwicząc bez odpowiedniej ilości insuliny w organizmie, nie tylko nie obniżamy glikemii, ale powodujemy zagrożenie kwasicą ketonową. Potwierdzeniem tego może być pojawienie się acetonu i glukozy w moczu.