Kuchnia ZERO WASTE dla osób z cukrzycą typu 1
Czy zastanawiałeś się kiedyś, zgarniając z talerza resztki po skończonym posiłku, ile jedzenia codziennie trafia do kosza? Myślałeś o tym, ile żywności marnujesz u siebie w domu, a ile marnuje się w Polsce, w Unii Europejskie, na świecie?
Marnowanie żywności
Problem marnowania jedzenia jest problemem ogólnoświatowym. Dane z Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa1 (FAO, skrót od Food and Agriculture Organization of the United Nations) wskazują, że marnujemy rocznie 1,6 miliarda ton żywności na całym świeci. Jest to strata ok. 1/3 produkowanego jedzenia, w czasach, gdy aż 821 milionów ludzi na świecie głoduje. Gdyby żywność ta ocalała, można by było wykarmić ponad 2 mld osób rocznie – czyli wszystkich mieszkańców Unii Europejskiej przez 4 lata.
Najwięcej jedzenia w UE marnują Holendrzy – ok. 541 kg rocznie/1 osobę, a najmniej Słoweńcy – 72 kg rocznie/1 osobę. Wśród produktów, które są wyrzucane znajdziemy przede wszystkim te, które szybko się psują oraz te spożywane najczęściej. W koszu lądują głównie: warzywa i owoce, a także chleb, nabiał i mięso. Koszty związane z marnowania żywności w Unii Europejskiej szacuje się na ok 143 mld euro rocznie, co stanowi półtora roczny budżet Polski – jako członka UE.
Skutki ekologiczne
Wyrzucanie żywności to nie tylko strata jedzenia, ale także marnowanie zasobów naturalnych i emisja szkodliwych gazów cieplarnianych. Każdy kilogram wyprodukowanego jedzenia to ponad 4,5 kg gazów cieplarnianych.2
Co to jest Zero Waste?
Pojęcie Zero Waste tłumaczone wprost z języka angielskiego oznacza „zero odpadów”, „zero marnowania”.
Zgodnie z definicją przyjęta przez Zero Waste International Alliance (ZWIA)3 pojęcie to oznacza ochronę wszystkich zasobów poprzez odpowiedzialną produkcję, konsumpcję, ponowne wykorzystanie i odzyskiwanie produktów, opakowań i materiałów, bez ich spalania, oraz bez zanieczyszczania ziemi, wody i powietrza. W podejściu ZERO WASTE przede wszystkim chodzi o zmianę stylu życia, całościowe przebudowanie codziennych zwyczajów i systemu wartości. Racjonalne gospodarowanie zasobami tak, by nie generować odpadów, nie marnować żywienia, a jednocześnie dbać o środowisko naturalne.
Jak wprowadzić ZERO WASTE w kuchni osób z cukrzycą typu 1?
Osoby z cukrzycą typu 1 muszą dbać o odpowiednie komponowanie posiłków, aby uniknąć skoków poziomu cukru. W diecie warto stawiać na produkty o niskim indeksie glikemicznym, które łatwo przechowywać i ponownie wykorzystać.
Przykłady ZERO WASTE w kuchni diabetyka:
- Gdy ugotujesz za dużo ryżu na raz, nie wyrzucaj go. Zjedz następnego dnia. Co ciekawe, indeks glikemiczny przetworzonych termicznie produktów może się obniżyć. Nauka pokazała nam, że skrobia zawarta w ugotowanej żywności zawierającej węglowodany przeistacza się w formę oporną (błonnik) wprost proporcjonalnie do spadku jej temperatury. Po upływie 24h ryż będzie miał niższy indeks glikemiczny niż od razu po ugotowaniu. Może stanowić on świetną bazę do np. sałatki z tuńczykiem i ogórkiem kiszonym.
- Sytuacja wygląda podobnie w przypadku makaronu, który następnego dnia możesz wykorzystać do przyrządzenia np. warzywnej zapiekanki.
- Czerstwy chleb, zamiast wyrzucać, użyj jako grzanki do zupy. Zawsze lepiej kupować wielorazowy, wysokobłonnikowy ciemny chleb. Po pierwsze jest zalecany dla osób zmagających się z cukrzycą, a po drugie nie twardnieje tak, jak zwykłe białe pieczywo. Najlepsza zupa, to zupa z kawałkami warzyw, jest lepsza niż zupa krem – może w smaku nie wiele będzie się różnić, ale z pewnością będzie mieć niższy indeks glikemiczny. Warzywna zupka z grzankami świetnie sprawdza się jako pełnowartościowy posiłek w zbilansowanej diecie.
- W przypadku warzyw, prostym sposobem na nie wyrzucanie obierek po nich, jest ich nie generowanie! Warzywa pozostaw w skórce, bo to właśnie w niej znajduje się największa ilości błonnika, który ogranicza wzrost glukozy. Aby nie obierać warzyw, a przez to nie generować zbędnych odpadków - dobrą metodą będzie ich dokładne wyszorowanie i umycie. Nie zmieni to smaku, a z pewnością pomoże obniżyć indeks glikemiczny i zachować cenne wartości odżywcze. Warto mieć w kuchni osobną gąbkę, przeznaczoną wyłącznie do szorowania warzyw.
Podsumowanie
Jak widać kuchnia ZERO WASTE dla osób z cukrzycą może być prosta, smaczna, ekonomiczna i zdrowa. Jej wprowadzenie wymaga drobnych modyfikacji i racjonalnych, przemyślanych decyzji. Decyzje te będą korzystne dla TWOJEGO zdrowia i NASZEGO środowiska. Jesteś gotowy podjąć wyzwanie i ograniczyć marnowanie żywności w swojej kuchni?
Agnieszka Zdanowska
Absolwentka studiów podyplomowych Edukator zdrowotny w zakresie cukrzycy, otyłości i ich powikłań na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi oraz Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji na SGGW, specjalistka ds. żywienia dzieci. Autorka bloga Witaminowy Patrol. Prywatnie mama 8 letniego Marka i 3 letniej Igi, żyjąca z cukrzycą Typu 1 od ponad 25 lat.
1 Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa. Raport "Food Wastage Footprint: Impacts on Natural Resources" https://www.fao.org/save-food/resources/publications/en
2 Koalicja Klimatyczna Marnowanie żywności: Wyzwanie dla środowiska, klimatu i bezpieczeństwa https://koalicjaklimatyczna.org/
3 Zero Waste International Alliance https://zwia.org/
Zobacz inne ciekawe artykuły
